Бүртгүүлэхдээ дараах бичиг баримтыг бүрдүүлнэ. Үүнд:

• Төрсөн тухай эмнэлэгийн гэрчилгээ /СТ-4 маягт/
• Эцэг, эхийн иргэний үнэмлэх
• Эцэг эхийн гэрлэлтийн баталгаа

Анхаарах зүйл:

• Гэрлэлтээ батлуулаагүй бол эцэг, эх хүүхдээ эцгээр овоглохыг хүсвэл өргөдөл бичиж бүртгэлийн үйл ажиллагаанд биечлэн оролцоно.

Төрсөн тухай эмнэлгийн гэрчилгээ /СТ-4 маягт/ нь дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:

• Амаржих газар буюу эмнэлэгээс хүүхдийн регистрийн дугаарыг олгож байгаа тул эхийн регистер, хүүхдийнрегистер хэвлэмэлээр бичигдсэн байх,
• Эмнэлгийн тамга тэмдэг дарагдсан, эмчийн гарын үсэг зурагдсан байх
• Хүүхдийн хүйс, ихэр эсэх, жин, уртын хэмжээг тэмдэглэсэн байх
• Төрсөн огноо болон амаржсан огноо таарч байх ёстой зэргийг анхаарна уу.

Хэрэв СТ-4 маягтаа гээгдүүлсэн тохиолдолд төрсөн эмнэлгээсээ архивын лавлагаа эсхүл дахин бичүүлж авна.

Гэрлэхийг хүсэгчид нь гэрлэлтээ гэрчийн этгээдийг байлцуулан иргэний улсын бүртгэлийн бүртгэгчид бүртгүүлнэ. Бүртгүүлэхдээ дараах баримт бичгийг бүрдүүлнэ. Үүнд:

• Гэрлэхийг хүсэгчдийн иргэний үнэмлэх
• Гэрлэхийг хүсэгчид гэрлэлтээ бүртгүүлэхийг хүссэн тухай өргөдлийн маягт бөглөх
• Эрүүл мэндийн хуудас /Оршин суугаа сум, дүүргийн эрүүл мэндийн төвөөс буюу эрүүл мэндийн 10-р төвөөс/
• Гэрчилгээний үнэ 2500 төлсөн баримт
  • НУБГ-ын Голомт банкны 1165004534 тоот дансанд тушаана.
• Гэрчилгээний үнэ 2500 төлсөн баримт
  • НУБГ-ын Голомт банкны 1165004534. Улаанбаатар хотын банкны 2600088219 тоот дансанд тушаана.

Санамж: Гэрлэхийг хүсэгчид бүртгэл хийлгэхдээ өөрийн биеэр, хоёр талын гэрчтэйгээ заавал ирнэ. / Гэрч нь төрөл садангийн хүн байна /

 Гэрлэлтийн бүртгэлд бүртгүүлэхэд харшлах шалтгаан:

• Өмнөх гэрлэлт хүчинтэй байгаа бол
• Гэрлэгчид хоёулаа, эсхүл хэн нэг нь 18 насанд хүрээгүй бол
• Төрөл садангийн хүмүүс хоорондоо гэрлэх
• Харгалзан дэмжигч, дэмжүүлэгч хоёр хоорондоо гэрлэх
• Үрчлэгч, үрчлүүлэгч хоёр хоорондоо гэрлэх
• Гэрлэгсдийн хэн нэг нь эсхүл хоёул удамших хандлагатай сэтгэцийн архаг өвчтэй бол

Гэрлэлтийг шүүхийн болон захиргааны журмаар цуцална.

 1.Шүүхийн журмаар бүртгүүлэх бол иргэн та шүүхийн шийдвэр хуулийн хүчин төгөлдөр болсон өдрөөс хойш ажлын 3 өдрийн дотор дараах баримт бичгийг бүрдүүлж өгнө. Үүнд:

• Шүүхийн шийдвэр эх хувь хэрэв үрэгдүүлсэн бол тухайн шүүхийн байгууллагаас хуулбар үнэн тэмдэгтэй хуулбар
• Эхнэр, нөхрийн хэн нэгний гаргасан өргөдөл 
• Иргэний үнэмлэх
• Гэрчилгээний үнэ 2500 төлсөн баримт
  • НУБГ-ын Голомт банкны 1165004534, Улаанбаатар хотын банкны 2600088219 тоот дансанд тушаана.

• Гэрлэлтийн гэрчилгээ /1988 оны 6 сараас өмнө батлуулсан бол гэрлэлтийн бүртгэлээ мэдээллийн санд  оруулсны дараа бүртгэгддэг тул ажлын 2-3 хоногийн дараа бүртгэлийг хөтөлнө/
• Эхнэр, нөхрийн тус тусдаа гаргасан өргөдөл /Өргөдөлдэд хөрөнгийн маргаангүй, төрсөн болон үрчилж авсан 0-18 хүртэлх насны хүүхэдгүй, гэрлэлтээ цуцлуулахыг харилцан зөвшөөрснөө өргөдөлдөө дурдсан байна. /
• Гэрлэлтийн гэрчилгээ /1988 оны 6 сараас өмнө батлуулсан бол гэрлэлтийн бүртгэлээ мэдээллийн санд  оруулсны дараа бүртгэгддэг тул ажлын 2-3 хоногийн дараа бүртгэлийг хөтөлнө/
• 0-18 насны хүүхэдгүй тухай оршин суугаа сум, хорооны Засаг даргын тодорхойлолт
• Гэрчилгээний үнэ 2500 төлсөн баримт
  • НУБГ-ын Голомт банкны 1165004534, Улаанбаатар хотын банкны 2600088219 тоот дансанд тушаана.

2.Захиргааны журмаар цуцлуулах бол дараах баримт бичгийг бүрдүүлж, өөрсдийн биеэр ирж бүртгүүлнэ. Үүнд:

Хүүхдээ төрсний бүртгэлд бүртгүүлснээс хойш гэрлэлтээ бүртгүүлсэн эцэг, эх хүүхдээ эцгийн овог, нэрээр бүртгүүлэх бол дараах баримт бичгийг бүрдүүлж, өөрийн биеэр бүртгүүлнэ.

•  Хүүхдийн төрсний гэрчилгээ, иргэний үнэмлэх
• Эцэг, эхийн өргөдөл /эцэг, эхийн хэн нэг нь хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас өөрийн биеэр ирэх боломжгүй бол эцэг /эх/тогтоолгох тухай өргөдлийг нотариатаар гэрчлүүлсэн байна./
• Эцэг, эхийн гэрлэсний гэрчилгээ
• Эцэг, эхийн иргэний үнэмлэх
• Гэрчилгээний үнэ 2500 төлсөн баримт
  • НУБГ-ын Голомт банкны 1165004534 тоот дансанд  болон тушаана.

.Хүүхдийн эцэг /эх/ болохыг тогтоосон шүүхийншийдвэртэй бол эцэг /эх/ нь дараах баримт бичгийг бүрдүүлж, бүртгүүлнэ.

• Хүүхдийн төрсний гэрчилгээ, иргэний үнэмлэх
• Эцэг /эх/ болохыг тогтоосон шүүхийн шийдвэр
• Эцэг, эхийн иргэний үнэмлэх
• Гэрчилгээний үнэ 2500 төлсөн баримт
  • НУБГ-ын Голомт банкны 1165004534, Улаанбаатар хотын банкны 2600088219 тоот дансанд тушаана.

Монгол Улсын 16 нас хүрсэн иргэн анх удаа иргэний үнэмлэх авах, 25, 45 нас хүрсэн иргэн иргэний үнэмлэхээ солиулах болон Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар Монгол Улсын Харьяат болсон, иргэний харьяаллаа сэргээн тогтоосон иргэн биеийн давхацгүй өгөгдлийн /гарын хурууны хээ/ бүртгэлд бүртгүүлнэ.

16 НАС ХҮРСЭН,  БОЛОН ИРГЭНИЙ ЦАХИМ ҮНЭМЛЭХ АНХ УДАА АВАХАД ДАРААХ БАРИМТ БИЧГИЙГ БҮРДҮҮЛЖ, ӨӨРИЙН БИЕЭР БҮРТГҮҮЛНЭ.

• Төрсний гэрчилгээ
• Эцэг, эх, эсхүл харгалзан дэмжигчийн иргэний үнэмлэх / харгалзан дэмжигч бол түүнийг тогтоосон шүүхийн шийдвэр, эсхүл сум, дүүргийн Засаг даргын захирамж
• Хүүхэд асрамжийн газар амьдарч байгаа бол тухайн байгууллагын тодорхойлолт
• Иргэн баримт бичиггүй, иргэний улсын бүртгэлийн мэдээллийн санд эх нотлох баримт бичиг бол түүний насыг тогтоосон тухай шүүхийн шийдвэр
• Монгол улсын харьяат болсон сэргээсэн тохиолдолд тус улсын харьяат болсон тухай Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн зарлиг
• Төлбөр төлсөн баримт /18300 төгрөг/
  • НУБГ-ын Голомт банкны 1165004534 тоот дансанд үнэмлэхний үнэ 15000төгрөг
  • БЗД-ийн татварын /313124 код/ тэмдэгтийн хураамж 3300 төгрөг
  • Хугацаа хэтэрсэн бол 10200000905 төрийн сан 20000 төгрөг /торгууль/
• Хүсэлтийн маягт бөглөх
• Хугацаа дууссан иргэний үнэмлэх
• Төлбөр төлсөн баримт /18300 төгрөг/
  • НУБГ-ын Голомт банкны 1165004534 тоот дансанд үнэмлэхний үнэ 15000 төгрөг
  • БЗД-ийн татварын /313124 код/ тэмдэгтийн хураамж 3300 төгрөг
  • Хугацаа хэтэрсэн бол 10200000905 төрийн сан 20000 төгрөг/торгууль/
• Зөрчлийн тухай хуулийн 15.24.1 дэх заалтын дагуу “Тогтоосон хугацаанд / тухайн насанд хүрсэн өдрөөс хойш 30 хоногийн дотор/ иргэний улсын бүртгэлд бүртгүүлээгүй бол иргэнийг хорин нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно.”
• Хэрэв иргэн та тухайн хугацаандаа бүртгүүлээгүй бол цахим үнэмлэхийн хүсэлтийн маягт бөглөн 110 тоотын Хяналтын Улсын байцаагчид хандана уу.
• Хүсэлтийн маягт  бөглөх /хороон дээр ирж бөглөх/
• Төлбөр төлсөн баримт /33,300 төгрөг/
  • НУБГ-ын Голомт банкны 1165004534 тоот дансанд үнэмлэхний үнэ 30,0000 төгрөг
  • БЗД-ийн татварын 1165117377 тоот дансанд /313124 код/ тэмдэгтийн хураамж 3300 төгрөг
  • Анх удаа хаяж үрэгдүүлсэн бол торгууль төлөхгүй
  • Гэмтээсэн, гээсэн бол 10200000905 төрийн сан 30000 төгрөг/торгууль/
• Зөрчлийн тухай хуулийн 15.24.4 дэх заалтын дагуу “Иргэний улсын бүртгэлийн талаар тогтоосон журам зөрчсөн бол гучин нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно.”
• Хэрэв иргэн та иргэний үнэмлэхээ алдаж үрэгдүүлсэн бол цахим үнэмлэхийн хүсэлтийн маягт бөглөн хорооны бүртгэгчид эсвэл 110 тоотын Хяналтын Улсын байцаагчид хандана уу.

Дараах хороодод бүртгэл хийнэ:

2-р хорооны байранд 2,21,27

7–р хорооны байранд 1,3,4,5,7

13–р хорооны байранд 8,10,12,13,16

18–р хорооны байранд 6,14,15,18

24–р хорооны байранд 9,17,19,22,24

25–р хорооны байранд 25,26

28–р хорооны байранд 20,23,28 хорооны иргэд бүртгүүлнэ.

 Иргэн байнга оршин сууж байсан засаг захиргааны нэгжээс нөгөөд 180 хоногоос дээш  хугацаагаар оршин суухыг бүрмөсөн шилжин суурьших гэнэ.   

Иргэн аливаа засаг захиргааны нэгжид бүрмөсөн шилжин ирсэн бол 10 хоногийн дотор холбогдох улсын бүртгэгчид хандана. /2017 онд гарсан зөрчлийн хуулиар 10 хоногийн дотор бүртгүүлээгүй тохиолдолд иргэнийг 20000 хүртэлх төгрөгөөр торгоно/ Тухайн иргэн шилжин ирсэн хаягаар иргэний цахим үнэмлэхээ захиалах бол дүүргийн Бүртгэлийн хэлтэст хандана.

Шилжин ирж байгаа тохиолдолд:

• Цахим үнэмлэх, түүний хуулбар
• 0-16 хүртэлх насны хүүхдийн төрсний гэрчилгээний хуулбар
• Оршин суух газрын хаягаа нотлох баримт бичиг хуулбар
• Хаягийн өмчлөгчийн бичгээр гаргасан зөвшөөрөл
• Шилжин ирж буй иргэний бичгээр гаргасан өргөдөл
• 18-50 насны эрэгтэй хүн бол цэргийн үүрэгтний үнэмлэх шилжүүлсэн байх
• Бүртгэлийн хураамж төлсөн баримт
  • Аймаг нийслэлээс шилжин ирсэн
    • бүртгэлийн хураамж-5000
    • тэмдэгтийн хураамж-1000
  • Хорооноос хороонд шилжин ирсэн
    • бүртгэлийн хураамж-1500
    • тэмдэгтийн хураамж-1000
• Бүртгэлийн хураамж төлсөн баримт
  • НУБГ-ын Голомт банкны 1165004534 тоот дансанд бүртгэлийн хураамж 2500 төгрөг

/ газрын гэрчилгээ, байрны ордер, нотариатаар гэрчлүүлсэн түрээсийн, захиалгын гэрээ/

• НУБГ-ын Голомт банкны 1165004534 тоот дансанд бүртгэлийн хураамж 1500/5000 төгрөг
• БЗД-ийн татвар Голомт банкны 1165117377 тоот дансанд тэмдэгтийн хураамж 1000 төгрөг /нэхэмжлэх код:313124/
• Эцэг /эх/-ийн үе уламжлагдан ирсэн овгийг буруу тогтоож иргэний улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн бол:
• Гадаад улсын иргэн, харьяалалгүй хүнтэй гэрлэсэн Монгол Улсын иргэн нөхөр /эхнэр/-ийн овгоор бүртгүүлэх бол:
• Эцгийн овог, нэрээр овоглож байсан иргэн эхийн овог, нэрээр овоглох, эхийн овог, нэрээр овоглож байсан иргэн эцгийн овог, нэрээр овоглох бол:
• Иргэний улсын бүртгэлийн мэдээллийн цахим сан дахь иргэний овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэр нь иргэний баримт бичиг дэх овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэрээс зөрүүтэй бол

 Хүүхэд үрчлэн авахыг хүсэгч дараах баримт бичгийг бүрдүүлж, хүүхдийн оршин суугаа сум, дүүргийн Засаг даргад өөрийн биеэр хандана.

Үрчлэн авагч тал:

• Хүүхэд үрчлэн авах тухай өргөдөл хүсэлт /нотариатаар гэрчлүүлэх/
• Оршин суугаа сум, хорооны Засаг даргын болон ажилладаг байгууллагын тодорхойлолт /амьжиргааны түвшин, эдийн засгийн болон зан байдлын талаар/
• Цагдаагийн байгууллагын тодорхойлолт /ял шийтгэл эдэлж байсан эсэх болон согтууруулах ундаа, мансууруулах бодис байнга хэрэглэдэг эсэх талаар/
• Эмнэлгийн байгууллагын тодорхойлолт

/Өргөдөлд хүүхдийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, нэр, төрсөн он, сар, өдөр, төрсөн эцэг, эх, эсхүл асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчийн болон үрчлэн авагчийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, нэр, оршин суугаа газрын хаяг, шаардлагатай бол аль улсын харьяат болохыг дурдсан байна/

• Иргэний үнэмлэх,хуулбарын хамт
• Эцэг, эхийн өргөдөл /нотариатаар гэрчлүүлэх/
• Асран хүмүүжүүлэх байгууллагад байгаа бол тухайн байгууллагын зөвшөөрөл
• Хүүхдийн төрсний гэрчилгээ
• Оршин суугаа сум, хорооны Засаг даргын тодорхойлолт
• Эцэг, эхийн иргэний үнэмлэх, хуулбарын хамт
• 7-оос дээш насны хүүхдийн өөрийнх нь зөвшөөрлийг бичгээр авна.

Үрчлүүлэгч тал:

  Иргэн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэрээ өөрчлөх бол дараах баримт бичгийг бүрдүүлж, оршин суугаа газрын улсын бүртгэлийн байгууллагад бүртгүүлнэ:

• Өргөдөл
• Төрсний гэрчилгээ, иргэний үнэмлэх,
• Иргэний эрх зүйн бүрэн бус чадамжтай иргэний овог, эцэг/эх/-ийн нэр, өөрийн нэрийг өөрчлөх бол түүний эцэг, эх, эсхүл асран хамгаалагчийн зөвшөөрөл

Иргэн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, өөрийн нэрийг дараах үндэслэлээр өөрчлөх хүсэлт гаргаж болно.

   Иргэний овог, эцэг /эх/-ийн нэр, нэр өөрчлөхөд татгалзах шалтгаан:

• Өргөдөл гаргагч нь сэжигтэн яллагдагч, шүүгдэгч, хоригдол, хорих ял эдэлж байсан бол

 Иргэний биечлэн гарсан , 18 насанд хүрээгүй хүний баримт бичгийг эцэг/эх/, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч болон хүүхдийг асран хүмүүжүүлэх байгууллагын төлөөлөгчийн өргөдлийг үндэслэн дараах тохиолдолд төрсний болон гэрлэсний гэрчилгээг дахин олгоно.

*Иргэн  баримт бичгээ гээсэн, үрэгдүүлсэн, гэмтээсэн

*Иргэний улсын бүртгэлд нэмэлт, өөрчлөлт орсон, сэргээн тогтоосон

*Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 150 дугаар зүйлд заасны дагуу шүүхийн шийдвэр гарсан

НУБГ-ын Голомт банкны 1165004534, Улаанбаатар хотын банкны 2600088219 тоот дансанд бүртгэлийн хураамж 10000 төгрөг

 Хаяж үрэгдүүлсэн, гэмтээсэн тохиолдолд тухайн талаар өргөдөл бичин 110 тоотын Хяналтын Улсын байцаагчид хандана уу.

 Санамж: Шүүхийн шийдвэрээр эцэг, эх байх эрхээ хасуулсан иргэнд хүүхдийн төрсний гэрчилгээг, гэрлэлтээ цуцлуулсан, гэрлэлт нь хүчин төгөлдөр бус гэж шүүхээр тооцсон иргэнд гэрлэлтийн гэрчилгээг дахин олгохгүй болно.

 Дараахь тохиолдолд засвар өөрчлөлтийн бүртгэл хийнэ.

• Эцэг эх нь ургийн овог, эцэг/эх/-ийн нэр, өөрийн нэрийг сольсон,
• Үрчлэлт хүчингүй болсон шүүхийн шийдвэр гарсан.

 БҮРДҮҮЛЭХ МАТЕРИАЛ

• Өргөдөл
• Төрсний гэрчилгээ, гэрчилгээний архивын лавлагаа
• Насанд хүрсэн тохиолдолд иргэний үнэмлэхний хуулбар
• Эцэг, эхийн иргэний үнэмлэхний хуулбар
• НУБГ-ын Голомт банк 1165004535 тоот дансанд 5000 төгрөг тушаах

 25, 45 НАС ХҮРСЭН ИРГЭНИЙ ЦАХИМ ҮНЭМЛЭХИЙГ СУНГАХАД

Дараах хороодод бүртгэл хийнэ:

2-р хорооны байранд 2,21,27

7–р хорооны байранд 1,3,4,5,7

13–р хорооны байранд 8,10,12,13,16

18–р хорооны байранд 6,14,15,18

24–р хорооны байранд 9,17,19,22,24

25–р хорооны байранд 25,26

28–р хорооны байранд 20,23,28 хорооны иргэд бүртгүүлнэ.

ЦАХИМ ҮНЭМЛЭХ ДАХИН АВАХАД

ШИНЭЭР АВАХАД БҮРДҮҮЛЭХ МАТЕРИАЛ:

• Иргэний үнэмлэх эх хувь, биечлэн ирнэ
• 16-с доош насны хүүхэд бол төрсний гэрчилгээ, хууль ёсны төлөөлөгч эсхүл асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч иргэний үнэмлэхийн хамт биечлэн ирнэ. /Эрх бүхий байгууллагаас асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигчийг тогтоосон шийдвэрийн эх хувь/
• Цээж зураг 3,5х4,5см хэмжээтэй 3 хувь
• Төлбөрийн баримт:

-Анх удаа болон хуудас, хугацаа дууссан тохиодолд доорх дансанд нийт 32500 төгрөг төлнө.

-Хаясан, үрэгдүүлсэн, гэмтээсэн тохилдолд доорх дансанд нийт 45000 төгрөг төлнө.

/Торгуулийн арга хэмжээг ХУБ шийдвэрээр тогтооно./

Санамж:

• Цээж зураг: 1 гаралтын 90% ньтолгой, эгц урдаас харсан, нүднийшилгүй, дух, чихилгарсан, өнгөнийялгаралсайн, гэрэлойгоогүй, сүүдэртусаагүйцагаандэвсгэртэй, ямарнэгэндүрэмтхувцасгүй, засваргүйолонулсыниргэнийагаарынтээврийнбайгууллага /ICAO/-ын стандартхангасанбайх. Зурагнаастатуулжбуулгасанзургийгхүлээнавахгүй.

/ИРГЭН таиргэний үнэмлэх болон гадаад паспорт дахин авахаар бол өөрийн цаг заваа хэмнэн E-Mongolia сайтад хандан онлайн захилгаар бүртгүүлэх боломжтой./